Zdjęcie: Archiwum rodzinne
Stefan Witkowski
Pola aktywności: polski urbanista, nauczyciel akademicki, działacz społeczny i kulturalny, założyciel Radomskiego Towarzystwa Naukowego
Data urodzenia: 1912-05-14
Data śmierci: 1981-05-30
Biografia
Urodził się jako najmłodszy z sześciorga dzieci Ignacego Witkowskiego, majstra w narzędziowni Gerlacha, i Antoniny z domu Skalskiej. Po śmierci ojca, w młodym wieku przeniósł się wraz z matką i siostrą Marią do Radomia, gdzie pracował jego starszy brat Walery. Tam ukończył Liceum Ogólnokształcące im. T. Chałubińskiego (1932), a następnie zdobył tytuł magistra nauk ekonomicznych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie (1937). Studia łączył z pracą w administracji samorządowej w Grabowcu i Hrubieszowie, a po ich zakończeniu związał się zawodowo z urbanistyką, pracując w biurach planistycznych w Łucku i Sandomierzu.
W czasie II wojny światowej prowadził w Radomiu firmę handlu materiałami budowlanymi, zatrudniając i wspierając osoby zaangażowane w działalność konspiracyjną. Po wojnie kontynuował działalność gospodarczą w formie spółdzielni, a od 1950 r. pracował jako urbanista – najpierw w Kielcach, a następnie w Radomiu, gdzie pełnił funkcję głównego projektanta planu ogólnego miasta. Był autorem i współautorem wielu znaczących planów zagospodarowania przestrzennego miast Kielecczyzny, w tym szczegółowego planu centrum Radomia oraz projektu osiedla XV-lecia – uznawanego za jedno z najwybitniejszych osiągnięć urbanistyki lat 60 XX wieku. Jego praca była wielokrotnie nagradzana przez resorty odpowiedzialne za budownictwo i urbanistykę.
Równolegle rozwijał karierę naukową. W 1965 roku uzyskał stopień doktora nauk przyrodniczych na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie rozprawy "Struktura geograficzna miasta Radomia", a w 1968 roku habilitował się na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie przez kolejne lata prowadził także zajęcia. Był jednym z inicjatorów powołania uczelni wyższej w Radomiu i od 1969 roku pracował jako docent w Kielecko-Radomskiej Wyższej Szkole Inżynierskiej, kierując Zakładem Planowania i Programowania w Instytucie Ekonomiki. Wykładał także w Instytucie Geografii Uniwersytetu Łódzkiego.
Zaangażowany w życie społeczne i kulturalne, w latach 1945–1962 pełnił funkcję prezesa Radomskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych, znanego z organizacji Ogólnopolskich Salonów Zimowych. W 1963 roku współtworzył Radomskie Towarzystwo Naukowe i był jego pierwszym prezesem (do 1971 roku). Zainicjował wydawanie kwartalnika „Biuletyn RTN”, redagował także liczne publikacje, w tym monografię Radomia pt. "Radom. Dzieje miasta w XIX i XX wieku". Aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Geograficznym jako przewodniczący Komisji Geografii Stosowanej. W 1969 roku został powołany na członka korespondenta Komisji Geografii Stosowanej Międzynarodowej Unii Geograficznej w Paryżu.
Dorobek naukowy Stefana Witkowskiego obejmuje około 80 publikacji z zakresu geografii, urbanistyki i planowania przestrzennego. Pozostawił trwały ślad w rozwoju przestrzennym Radomia i regionu oraz w środowisku akademickim i kulturalnym Polski drugiej połowy XX wieku.
Jako wybitny radomianin został uhonorowany w 1978 roku nagrodą indywidualną I stopnia im. Jana Kochanowskiego za całokształt pracy społecznej i naukowej. Jego imieniem nazwano jedną z ulic Radomia. Wielokrotnie był laureatem konkursu Radomianin Roku. W 2010 roku, z okazji 40-lecia istnienia Wydziału Ekonomicznego ówczesnej Politechniki Radomskiej (obecnie Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego), jednej z sal dydaktycznych nadano imię Stefana Witkowskiego.
W 1942 roku ożenił się z Hanną Jasińską (1915-1994), która po wojnie ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim i aktywnie działała w Lidze Kobiet oraz Kole Radców Prawnych Zrzeszenia Prawników Polskich. Małżeństwo doczekało się czworga dzieci: Marcina (ur. 1943), Stefana (ur. 1946), Marii Romanowskiej (ur. 1947) i Małgorzaty Gajek (ur. 1956). Stefan Witkowski prowadził aktywne życie rodzinne, zawodowe i społeczne aż do śmierci. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu rzymskokatolickim w Radomiu przy ulicy Limanowskiego.
Księgozbiór oraz pełne archiwum naukowe i rodzinne doc. dr. hab. Stefana Witkowskiego zostały przekazane przez rodzinę do Miejskiej Biblioteki Publicznej w Radomiu, Archiwum Państwowego w Radomiu oraz do Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
Bibliografia
A. Nowacka, Pół wieku badań dla regionu, „Życie Radomskie”, 19 sierpnia 1998.
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, 2. wyd., Radom: Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, 2012.
Jest taka ulica: Stefana Witkowskiego [online], cozadzien.pl, 19 sierpnia 2018 [dostęp: 2025-06-27], https://www.cozadzien.pl/artykul/41783,jest-taka-ulica-stefana-witkowskiego
K. Buczek, Jubileusz 50-lecia Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Rzeszowskiej, „Wiadomości Elektrotechniczne”, nr 1 (8), 2015, s. 41-45.
M. Gagacka, W. Rakowski, 40-lecie Wydziału Ekonomicznego: monografia, Radom: Politechnika Radomska, 2010.
M. Romanowska, M. Gajek, Dzieje rodu Witkowskich, Drukarnia „Romel”, Radom, 2021 - rozdz. 3: Nasi Rodzice – Hanna i Stefan Witkowscy, s. 12–26; rozdz. W nowym domu, s. 93–116; rozdz. Zmiany lat 60., s. 117-127.
Starodruki dla Miejskiej Biblioteki w Radomiu [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Radomiu, 22 maja 2024 [dostęp: 2024-06-01], https://mbpradom.pl/2024/05/22/starodruki-dla-miejskiej-biblioteki-w-radomiu/
Wspomnienie o Stefanie Witkowskim [online], Resursa Obywatelska w Radomiu, 9 grudnia 2019 [dostęp: 2024-06-01], https://resursa.radom.pl/film/wspomnienie-o-stefanie-witkowskim/
Zbiór rodziny Witkowskich [online], Szukaj w Archiwach [dostęp: 2024-06-01], https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/en/zespol/-/zespol/29778
Autor: Adam Gajek
