Ignacy Ebertowski
Pola aktywności: inżynier
Data urodzenia: 1789
Data śmierci: 1827-04-11
Biografia
Urodził się w Warszawie w parafii św. Krzyża jako syn Wojciecha i Felicjanny Ebertowskich. Miał siostrę Mariannę Bauman, braci Franciszka i Józefa oraz rodzeństwo przyrodnie - Ferdynanda i Konstancję Szczygielską. W dniu 8.IX.1818 r. zawarł w Radzyniu Podlaskim związek małżeński z Franciszką Żółtowską (1795-1887), urodzoną w Soboniu, córką Tomasza i Marianny.
Praktykę zawodową Ignacy Ebertowski rozpoczął zapewne jeszcze w Księstwie Warszawskim po ukończeniu jednej ze szkół departamentowych księży pijarów funkcjonujących wówczas w Warszawie, gdzie kładziono duży nacisk na nauki ścisłe. Uzyskanie posady publicznej w Królestwie Polskim wiązało się z koniecznością zdania egzaminu przed specjalną komisją utworzoną w 1817 r. przy Radzie Ogólnej Budownictwa, Miernictwa, Dróg i Spławów. Kandydat na przyszłego urzędnika musiał się okazać świadectwem szkolnym, złożyć oświadczenie o odbytej dwuletniej ciągłej pracy oraz przedstawić wyciąg „dzieł przez siebie popełnionych”. Ebertowski musiał spełnić wszystkie te warunki i zdać egzamin, skoro został zatrudniony w Inspektoracie Dróg i Mostów w Radomiu jako inżynier wojewódzki. W 1818 r. inżynier Ebertowski opracował pierwszy plan Radomia, który stał się podstawą dalszych prac urbanistycznych scalających wszystkie części miasta w jeden organizm. Po niewielkich korektach Józefa Sadkowskiego, budowniczego województwa sandomierskiego, plan ten został zatwierdzony przez Radę Administracyjną Królestwa Polskiego w 1822 r. i stał się fundamentem przeobrażeń urbanistycznych i własnościowych, zmieniających Radom na pokolenia. Dzięki tym pracom uregulowano i wytyczono nowe ulice i place oraz drogi dojazdowe do miasta wskazując tereny pod jego zabudowę. Rynek i jego sąsiedztwo utraciły charakter centrum osadnictwa, które zaczęło rozwijać się na Przedmieściu Lubelskim wzdłuż ulicy Lubelskiej (obecnie Żeromskiego) w kierunku wsi Dzierzków. W latach 1821-1826 Ignacy Ebertowski sporządził wiele planów i pomiarów. Był autorem pierwszego projektu regulacji koryta rzeki Mlecznej i Potoku Południowego (1823), a także planu Zwolenia (1820), planu Skaryszewa (1822) i projektów „dworków miejskich” w Ostrowcu Świętokrzyskim. W 1822 roku wykupił plac przy ul. Lubelskiej i wybudował dom według własnego projektu.
Zmarł bezdzietnie 11.IV.1827 r. i został pochowany na starym cmentarzu Radomia przy dawnym Trakcie Starokrakowskim (obecnie ul. Bolesława Limanowskiego). W testamencie połowę nieruchomości zapisał żonie Franciszce a drugą połowę rodzeństwu.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Radomiu [dalej: APR], USC Radom, akt zgonu nr 108.
APR, USC Radom 1849, akt zgonu nr 234.
APR, Akta Miasta Radomia, sygn. 453, s. 55.
Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Radzyniu, Księga małżeństw 1818, akt ślubu nr 53.
Czochański M., Geodezja w budowie dróg bitych, wodnych i żelaznych Królestwa Polskiego, Kutno 2021, s. 31.
Grodziński A., Karta ewidencyjna, 1976, Archiwum Delegatury WKZ w Radomiu.
Kuncewicz G., Grób Ignacego Ebertowskiego i rodziny Miedzińskich (tekst niepublikowany, 24 III 2009 r.).
Latawiec K., Piątkowski S., Dzieje Radomia, t. 2, Radom 2023, s. 54, 60, 71, mapa s. 410.
Majdowski A., Zarys organizacji służb budowlanych w Księstwie Warszawskim, "Acta Uniwersitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznastwo i Konserwatorstwo", XLIII, Toruń 2012, s. 413.
Marcinkowski S., Miasta Kielecczyzny: Przemiany społeczno-gospodarcze 1815-1869, Warszawa-Kraków 1980.
Radom. Dzieje miasta w XIX i XX w., red. S. Witkowski, Radom 1985, s. 29.
Schiller J., Warszawskie rządowe szkoły średnie w latach 1795-1862, "Rozprawy z dziejów oświaty", t. XXXVI, 1994, s. 49-50.
Szczepański J., Architekci i budowniczowie. Materiały, [w:] Kielecki Słownik Biograficzny, Warszawa-Kraków 1990, s. 49.
Tomczyk C., Ulica Lubelska (dziś Żeromskiego) i jej mieszkańcy w latach 1815-1862, "Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego", t. XXXI, z. 1-4, 1996, s. 143.
Urbanistyka i architektura Radomia, red. W. Kalinowski, Lublin 1979, s. 115.
Autor: Janusz Wieczorek
